معرفی گل سرخ و خواص درمانی آن

گل سرخ انواع مختلفی دارد پرورشی و وحشی. نوع پرورشی گل سرخ به روش پیوند زدن دارای واریته‌های مختلفی است که از نظر رنگ، طعم و خواص دارویی با هم شباهت زیادی دارند. نمونه مرغوب گل سرخ پرورشی نوعی از آن است که رنگ کاملاً قرمز، طعم قابض و بوی ملایم و مطبوع دارد.

نام علمی:

Rosa gallica L.، نام فرانسه Rose de France و نام انگلیسی آن Red rose می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، گل سرخ، گل سرخ دشتی، گل رز فرانسوی، ورد احمر بستانی، وعاط و حوجم نامیده شده است. در ضمن نوع خیلی معطر آن را گل محمدی نام برده‌اند.

تیره گیاه:

گل سرخیان Rosaceae

نوع گیاه:

درختچه

مشخصات ظاهری:

درختچه‌ای است کوچک به ارتفاع حدود یک متر گاهی موارد بیشتر با شاخه‌های خمیده، تیغدار و گل دهنده، برگ‌های آن مرکب از 5 تا 7 برگچه‌ی دندانه‌دار، چرمی، بیضی شکل، نوک تیز و پوشیده از تارهای غده‌ای و دارای دمبرگ دراز و منتهی به دو استیپول است که قسمت انتهایی دمبرگ را فرا می‌گیرد. سطح فوقانی پهنک برگچه‌ها، صاف و به رنگ سبز براق و سطح تحتانی پهنک برگچه‌ها، سبز کمرنگ می‌باشد. گل‌های آن سرخ، قرمز تیره یا صورتی و خوشبو که معمولاً به وضع منفرد بر روی ساقه‌ها ظاهر می‌شوند. میوه‌اش گرد که در داخل یک برجستگی کوزه‌ای شکل قرار دارد.  

طبیعت:

طبق نظر حکمای طب سنتی مرکب القوی است یعنی عده‌ای طبیعت آن را کمی سرد و خشک و بعضی گرم و‌ تر و یا معتدل و قابض می‌دانند.

رویش جغرافیایی:

در اغلب نواحی کشورها خصوصاً در کشورهای اروپایی، آسیایی و در ایران روییده و کاشته نیز می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در گل سرخ:

در گلبرگ‌ها و غنچه‌های گل سرخ، تانن، اسانس، یک ماده‌ی رنگی، فلاونوئید، اسید گالیک، مواد چرب و... تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

گل

نحوه مصرف:

معمولاً گل سرخ را به صورت دم کرده یا جوشانده استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند. در ضمن به صورت فرآورده‌های مختلفی نیز در بازار عرضه می‌شود.

خواص درمانی:

تقویت کننده قلب و آرام‌بخش، ضد اضطراب و نشاط‌آور، کاهنده کلسترول و شیرافزا، تحلیل برنده ورم مقعد و رفع کننده بد بویی رحم، جلوگیری کننده از خونروی سینه و ضد التهاب معده، ضد نفخ و قطع کننده اخلاط خونی، تقویت کننده معده و مسکن سردرد، قبض کننده و ضد اسهال‌های مزمن می‌باشد. در ضمن برای تب، زخم روده، ترشحات مهبلی، خونروی‌های عادی، مشکلات گوارشی، دل درد و دلپیچه نیز مفید است. در استعمال خارجی جوشانده‌ی گلبرگ‌های گل سرخ به صورت غرغره برای رفع گلودرد نافع است. جوشانده‌ی گل سرخ در التیام زخم‌ها، رفع خونروی‌ها و ترشحات مخاطی نیز مؤثر می‌باشد. در ضمن جویدن و مزه مزه کردن غنچه‌های گل سرخ التیام‌بخش زخم‌های دهان و تقویت کننده لثه‌ها می‌باشد.

نکته:

دانه‌های ریزی که در وسط گل سرخ وجود دارد زرورد نامیده می‌شود و مصرف حدود 8 گرم پودر شده آنها همراه با آب بندآورنده خونریزی و ضد اسهال‌های سخت می‌باشد.

تذکر:

اشخاص ضعیف و گرم مزاج نباید گل سرخ را مزه مزه کرده و یا بو کنند زیرا باعث عطسه و زکام در آنها می‌شود.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.